Produkty bezglutenowe zalecane są dla osób chorujących na Celiakię, mające alergie na pszenice albo nadwrażliwość na gluten.
Celiakia jest to choroba trzewna, wywołana nieprawidłową reakcją organizmu na spożywanie glutenu. Działający toksycznie gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, maleńkich wypustek błony śluzowej, które zwiększają jego powierzchnię i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie toksycznego działania glutenu wchłanianie pokarmu jest upośledzone, co prowadzi do niedożywienia organizmu.
Występują rodzaje celiakii:
- jawna, która powoduje charakterystyczne objawy m.in. biegunki, utratę masy ciała.
- niema objawy występują tylko w błonie śluzowej jelita cienkiego i nie powoduje żadnych objawów.
- utajona - o tej postaci choroby mówić możemy wówczas, gdy we krwi pacjenta z prawidłowym obrazem jelita stwierdza się obecność przeciwciał antyendomysjalnych (IgAEmA), mogących świadczyć o zaniku kosmków w przyszłości,
- skórna postać celiakii tj. choroba Dühringa, objawia się poprzez powstanie pęcherzyków skórnych.
Jedyną metodą leczenia celiakii jest stosowanie przez całe życie diety bezglutenowej.
Alergia na gluten u dzieci objawia się najczęściej w postaci atopowego zapalenia skóry, rzadziej pojawiają się objawy ze strony układu pokarmowego czy oddechowego, które mogą wystąpić po zjedzeniu niewielkich ilości glutenu. Z alergii na gluten, w przeciwieństwie do celiakii, większość dzieci wyrasta.
U dorosłych alergia przyjmuje najczęściej postać pokrzywki, obrzęku naczynioruchowego, wstrząsu anafilaktycznego lub biegunki. Różnicą między objawami alergii na gluten u dzieci a objawami alergii na gluten u dorosłych jest to, że dorośli cierpią przez całe lata, ale do wywołania objawów potrzebne są duże większe ilości glutenu.
Nadwrażliwość na gluten to te przypadki nietolerancji glutenu, w których w oparciu o badania diagnostyczne wykluczono celiakię (negatywny wynik przeciwciał) oraz alergię na pszenicę (brak podwyższonego poziomu IgE) oraz w których praktycznie brak jest zaniku kosmków jelitowych, a pomimo tego spożycie glutenu powoduje niepożądane objawy u pacjenta.
Produktami naturalnie bezglutenowymi są: kukurydza, ryż, ziemniaki, soja, proso, gryka, tapioka, amarantus, maniok, soczewica, fasola, sago, sorgo, orzechy, a także mięso, owoce i warzywa.
Za bezglutenowe uznaje się również produkty przetworzone, w których według ustaleń FAO/WHO zawartość glutenu nie przekracza 20 ppm (20 mg na kg) i oznacza się je międzynarodowym znakiem przekreślonego kłosa.
Dieta niskobiałkowa stosowana jest dla chorych na fenyloketonurię.
Fenyloketonuria jest to choroba, w której występuje nieprawidłowa przemiana w organizmie chorego jednego z elementarnych składników odżywczych białka, aminokwasu fenyloalaniny. Gromadząca się w nadmiarze fenyloalanina uszkadza organizm dziecka, a w szczególności jego centralny układ nerwowy (mózg), prowadząc do upośledzenia umysłowego.
W produktach niskobiałkowych poziom białka nie może przekracza 1g/100g produktu (fenyloalanina do 50 mg/100g produktu).
Dlatego żywność bogata w białko m.in. mięso, nabiał musi być wyeliminowana z menu chorych.
